Zachełmie

Zachełmie to mała wieś letniskowa, ukryta wśród zalesionych wzgórz Przedgórza Karkonoskiego. Zabudowania, malowniczo rozproszone na słonecznych zboczach i w dolinkach górskich potoków, leżą na wysokości od 480 do 600 m n.p.m. Z wielu miejsc roztaczają się ładne widoki na Kotlinę Jeleniogórską i Główny Grzbiet Karkonoszy. Największe atuty turystyczne Zachełmia, to pełen uroku krajobraz, autentyczny spokój i bardzo gościnni mieszkańcy. Niby niewiele ale jak rzadka kompozycja walorów, tym bardziej, że ceniona nie tylko przez gości ale też przez tych "tubylców", którzy porzucili swoje hałaśliwe miasta dla ustronnie położonego Zachełmia. Obecnie we wsi mieszka 327 osób (stan: XII 2007), jest kilku rolników, większość zajmuje się obsługą turystów lub pracuje w Jeleniej Górze.

Niewielkie Zachełmie ma zróżnicowaną ofertę bazy noclegowej: jeden hotel trzygwiazdkowy, ośrodek wypoczynkowy i gospodarstwa agroturystyczne, w sumie ponad 120 miejsc. Przy Hotelu Chojnik (dawniej Amanda) znajdują się: dwa korty tenisowe, boisko do piłki plażowej, zimą działają dwa wyciągi narciarskie o długości ponad 200 metrów każdy. Ciekawostką dla turystów – ekstremalistów jest możliwość uprawiania boulderingu na granitowych skałkach rozrzuconych na południowych zboczach Przesieckiej Góry, informacji można zasięgnąć u właściciela gospodarstwa agroturystycznego „Wiśniowy Sad”. Z Zachełmia najłatwiej jest dojść do ruin zamku Chojnik (627 m n.p.m.), które można osiągnąć po półgodzinnym spacerku, pokonując tylko około różnicy wzniesień 70 metrów od hotelu (z parkingu w Sobieszowie jest do pokonania 270 metrów) oraz do wodospadu Podgórnej 50 min drogi, 547 m n.pm., wśród największych w Karkonoszach po Kamieńczyku i Szklarki.

Najmłodsza wieś gminy Podgórzyn.

Po burzliwych czasach wojny trzydziestoletniej, gospodarka w Kotlinie Jeleniogórskiej zaczęła się szybko rozwijać, również dzięki protestanckim osadnikom z Czech. Opuszczali oni ziemie koronne Habsburgów z powodu bezwzględnych prześladowań religijnych i chętnie osiedlali się po śląskiej stronie Karkonoszy. Jedna z grup uchodźców, której przewodził niejaki Fuckner (Fuckner-Berg, Kopa 665 m npm), między 1651 a 1660 rokiem założyła w pobliżu Chojnika na ziemiach Schaffgotschów leśną osadę, dając początek wsi Zachełmie. Przez ponad 200 lat tutejsi mieszkańcy zajmowali się głównie pozyskiwaniem drewna, pasterstwem i hodowlą drobnych zwierząt gospodarskich, w XVII wieku w kilku chałupach stanęły warsztaty tkackie. Specjalnością zachełmiańską były zakładane od XVIII wieku sady wiśniowe. Ze spisów w dobrach Schaffgotschów dokonanych w roku 1747 i 1765 wynika, że następował powolny rozwój wsi. W 1782 roku była szkoła i młyn wodny, w 1845 roku kolejny młyn, tartak i własna gospoda.

Pod koniec XIX wieku Zachełmie odkryte zostało przez turystów. Powstały gospody i okazałe pensjonaty, basen kąpielowy i turystyczny punkt informacyjny. Dojazd do Zachełmia stał się wygodniejszy po zbudowaniu w 1923 roku bardzo widokowej szosy z dolnej kolonii zwanej Sosnowica (dziś Zachełmie Dolne, popularnie nazywane Podzamcze). Zachełmie cieszyło się zainteresowaniem mieszkańców dużych miast, Wrocławia, Berlina, Drezna, którzy budowali tu wspaniałe wille i tworzyli nowe oblicze wsi.

W tym czasie do dyspozycji mieszkańców i turystów były cztery sklepiki- kolonialny, mięsny, warzywny, piekarnia, w których oprócz żywności sprzedawano nawet świeży, grenlandzki lód do lodówek, niewielki młyn, zakład szewski, 2 serwisy narciarskie, przewoźnik (taxi), szkoła, galeria malarstwa, 3 kawiarnie, 2 restauracje, basen kąpielowy- najwyżej położony w Europie, 2 hotele, 19 pensjonatów oraz ponad 30 gospodarstw agroturystycznych.
Zachełmie mogło wtedy przenocować ponad 500 turystów. Po wojnie poniemieckie gospodarstwa z sudeckimi chatami zasiedlili repatrianci. Natomiast wille, karczmy oraz hotele przekształciły się w zakładowe ośrodki wczasowe.
Zachełmie- foto